Arşiv ve Aile Tarihi Derleme:
Armen T. Marsoobian
/
Küratörler:
Kirkor Sahakoğlu & Anna Turay
/
Sergi Tasarımı:
Kirkor Sahakoğlu
/
Sergi Metinleri:
Anna Turay
/
Çeviriler:
Barış Yıldırım, Aslı Çetinkaya, Erden Kosova
/
Deşifre:
Urszula Wozniak, Aslı Çetinkaya
/
Video Kurgu:
Sercan Tekin
/
Mekân:
Diyarbakır Surp Giragos Ermeni Kilisesi
Yaşamlarını Sivas, Merzifon ve Samsun yöresinde fotoğrafçılık yaparak sürdüren Dildilian ailesinin öyküsünü konu eden Bir Ermeni Ailesinin Yitik Geçmişine Tanıklıklar: Dildilian Kardeşlerin Objektifinden (1872-1923) sergisi, 19 Nisan-2 Haziran 2014 tarihleri arasında Diyarbakır Sanat Merkezi’nin ev sahipliğinde Diyarbakır Surp Giragos Ermeni Kilisesi’nde gerçekleşti. Nisan-Haziran 2013 boyunca İstanbul DEPO’da, Ekim-Aralık 2013’te ise Merzifon Taşhan’da seyirciyle buluşan serginin açılışı, 20 Nisan 2014’te Diyarbakır’da Surp Giragos Ermeni Kilisesi’nde gerçekleşen Paskalya Ayini’nden hemen sonra yapıldı. 20. yüzyıl başında Anadolu’da yaşanan karanlık bir döneme bir yandan objektifleriyle tanıklık ederken, bir yandan da yaşadıkları her şeyi, tüm ayrıntılarıyla kaleme alan Dildilianlar’ın 1872-1923 yılları arasında tarihlenen öykülerini aktaran sergi, Ermenilerin 2.500 yıldır yaşadıkları topraklardan şiddet yoluyla silinmesiyle sonuçlanan sancılı bir süreci ele alıyordu. Anadolulu Ermenilerin eğitim, kültür ve ticaret alanında kaydettikleri kazanımları işaret ederken Anadolu’nun aslında neleri, nasıl yitirdiğini gözler önüne seriyordu. Dildilianların öyküsü, üç aile üyesinin hatıralarından derlendi: Fotoğrafçılık faaliyetinin kurucusu Tsolag (1872 Yozgat – 1935 Atina), bir süre sonra bu işte abisine katılan Aram (1883 Sivas – 1963 San Francisco) ve annesi Haïganouch (Hayganuş) Der Haroutiounian’ın (1877 Sivas – 1954 Epinay-sur-Seine) anlattığı hikâyeleri aktaran, Tsolag ve Aram’ın yeğeni Maritsa Médaksian (1901 Merzifon – 1987 Epinay-sur-Seine). Dildilian Kardeşler’in el yazısıyla kaleme aldığı, Ermenice ve İngilizce yazılmış ciltler dolusu hatıraları ve mektupları, aile üyelerine ait ses kaydı ve sayısız fotoğrafı, Tsolag’ın torunu Prof. Armen Tsolag Marsoobian bir araya getirdi ve anlamlı bir bütün oluşturdu. Prof. Marsoobian, bu çalışma sırasında çok sayıda tarihsel kaynağın yanı sıra, Anadolu Koleji’nin eğitim kadrosu ve misyonerlerinin hatıralarını da tarayarak boşlukları tamamladı. Bu çalışmaya Haïganouch’un torunu, Haig Der Haroutiounian çok önemli katkılarda bulundu. Anadolu Kültür’ün Armen T. Marsoobian’la işbirliği içinde hazırladığı serginin metinlerini Anna Turay yeniden kaleme alırken, sergi tasarımını Kirkor Sahakoğlu yaptı. Serginin Diyarbakır Sanat Merkezi’nin organizasyonuyla gerçekleşen Diyarbakır ayağı, Surp Giragos Ermeni Kilisesi Vakfı işbirliği ile gerçekleşti.