Diyarbakır Sanat Merkezi
HATIRLAMAK VE ANLATMAK İÇİN ŞEHRE BAK 2012-2014
Ekim 2012 - Mart 2014
Şehirler: Batman, Çanakkale, Diyarbakır, İzmir

Anadolu Kültür ve Diyarbakır Sanat Merkezi’nin birlikte yürüttüğü BAK, Türkiye’nin farklı bölgelerindeki şehirlerden gençlerin katılımıyla gerçekleştirilen bir kültürel işbirliği ve kolektif sanatsal üretim projesi olarak kurgulandı. Batman, Çanakkale, Diyarbakır ve İzmir’den gençlerle şehirlerin hafızasına odaklanarak ortak görsel hikâyeler üretmelerini amaçlayan program kapsamında, gençler farklı coğrafyaları ve birbirlerini tanıma fırsatı bulurken, şehirlerinden hikâyeleri fotoğraf ve video projeleri aracılığıyla aktardılar.

Batman, Çanakkale, Diyarbakır ve İzmir’de yaşayan, fotoğraf ve video ile ilgilenen gençlere açık çağrı yapılarak belirlenen katılımcılar, proje süresince üç eğitim ve atölye çalışması için bu şehirlerde buluştular. Katılımcılar bu buluşmalarda fotoğraf ve video ile belgeleme yöntemlerinin yanı sıra, şehir ve hafıza ilişkisi üzerine de eğitimler aldılar, birbirlerinin şehirlerini tanıdılar ve çeşitli etkinliklere katıldılar. Atölyeler sonucunda üretilen çalışmalar bir sergi ve gösterim programı çerçevesinde İstanbul, Diyarbakır, İzmir, Batman ve Çanakkale’de sunuldu.

Anadolu Kültür ve Diyarbakır Sanat Merkezi tarafından yürütülen proje kapsamındaki eğitim programları, Geniş Açı Proje Ofisi (GAPO) ve docİstanbul – Belgesel Araştırmaları Merkezi ile işbirliği içinde kurgulandı ve üretilen çalışmalar bu ortak kurumlarda yer alan Berke Baş, Can Candan, Refik Akyüz ve Serdar Darendeliler danışmanlığında gerçekleşti. BAK 2012-2014 dönemi Charles Stewart Mott Vakfı, Açık Toplum Vakfı, İsveç Başkonsolosluğu ve A.B.D. İstanbul Başkonsolosluğu tarafından desteklendi.

BAK 2012-2014 Sergi Kataloğu

Diyarbakır ve Batman Buluşması
BAK 2012-2014 döneminin ilk buluşması 20-24 Nisan 2013’te Diyarbakır ve Batman’da gerçekleşti. Batman, Çanakkale, Diyarbakır ve İzmir’de yaşayan 18-26 yaşları arasındaki 24 genç, 5 gün boyunca şehir, hafıza, fotoğraf ve video üzerine atölyelere ve etkinliklere katıldılar. Diyarbakır buluşmasının ilk günü tanışma ve Diyarbakır Suriçi’nde yapılan bir şehir gezisiyle başladı. Gençler Surp Giragos Ermeni Kilisesi’nde Diyarbakırlı yazar Şeyhmus Diken’den eski Diyarbakır’a ait hikâyeler dinlerken, akşam kısa bir otobüs turuyla şehrin yeni yüzünü ve çevresini de görme imkânı buldular. 21 Nisan 2013’te yapılan atölyelerde şehir, toplum ve hafıza ilişkisi üzerine temel yöntemsel soruların tartışılmasının ardından katılımcı gençler, Bağlar, Ben û Sen ve Ofis semtlerinde küçük bir keşif turuna çıktılar. Diyarbakır’ın üç farklı semtinde bire bir görüşmelerle şehrin farklı yönleriyle tanışırken, geçmişten ve bugünden hikâyelerle karşılaşan gençler, tuttukları görsel-işitsel kayıtları daha sonraki atölyelerde paylaşarak tartıştılar. Program kapsamında Diyarbakır Evi’nde yapılan herkese açık film etkinliğinde yönetmenliğini Metin Avdaç’ın yaptığı Kara Altından Altın Mikrofona (2009) belgeseli gösterildi. Proje şehirlerinden Batman’ın, modern bir şehir olarak kuruluş öyküsünde kendine has bir yeri olan TPAO Batman Orkestrası’nı anlatan belgesel, ertesi gün Batman’ı ziyaret edecek olan gençlere Batman şehrinin yakın tarihiyle sanat üzerinden karşılaşma olanağı sundu. 22 Nisan 2013’te Batman Kültür ve Sanat Derneği (BART) işbirliğiyle tasarlanan Batman programı kapsamında, Batı Raman gezisi ve fotoğraf, video, edebiyat alanlarında işler üreten BART üyesi sanatçılarla bir buluşma gerçekleşti. Diyarbakır- Batman buluşmasının son iki gününde ise fotoğraf ve video ile belgeleme yöntemlerinin yanı sıra şehir ve hafıza temasıyla ilgili yapılmış uluslararası örneklerle karşılaştıkları atölyelere devam eden gençler, proje fikirlerini oluşturmaya başladılar. Şehirlerinde yürütecekleri araştırma ve proje geliştirme süreci için katılımcıların oluşturduğu 11 proje grubu, kamusal alana odaklanan, şehrin hafızasına mekânlar ve sesler üzerinden tekrar bakmamızı öneren, toplumsal hafızada yer eden meselelere kişisel hikâyeler üzerinden yaklaşan çeşitli konular üzerine çalışmaya başladılar
Çanakkale ve İzmir Buluşması
22-28 Haziran 2013’te Çanakkale ve İzmir’de gerçekleşen ikinci buluşmada, Nisan 2013’te Diyarbakır’da yapılan atölyenin ardından gruplarını oluşturmuş, proje konularını belirlemiş olan katılımcılar, araştırma konuları üzerine yoğunlaşarak, şehir ve hafızaya odaklanan fotoğraf ve video projeleri geliştirdiler, Çanakkale ve İzmir’i tanıdılar ve BAK kapsamında gerçekleştirilen açık etkinliklere katıldılar. Programda, Geniş Açı Proje Ofisi ve docİstanbul–Belgesel Araştırmaları Merkezi ile işbirliği içinde düzenlenen atölyelerin yanı sıra, NarPhotos’dan Serra Akcan ve Kerem Uzel’in belgesel fotoğrafçılık ve şehri fotoğraflamak, İzmir Ekonomi Üniversitesi Sinema ve Dijital Medya Bölümü öğretim üyeleri Andreas Treske ve Serkan Şavk’ın İzmir’deki yaratıcı belgesel çalışmaları üzerine verdikleri atölyeler de yer aldı. Farklı örneklerle karşılaşmanın yanı sıra, belgesel fotoğraf ve video konusunda proje geliştirmenin aşamalarını öğrenen gençler, ilerleyen aylarda gerçekleştirecekleri fotoğraf ve video çekim planlarını hazırladılar. BAK atölye programına paralel olarak gerçekleştirilen açık etkinlikler kapsamında NarPhotos’dan Serra Akcan ve Kerem Uzel, Çanakkale Yalı Hanı’nda “Son Dönem Çalışmalarıyla NarPhotos” başlıklı bir sunum ve söyleşi gerçekleştirdi. İzmir’de Fransız Kültür Merkezi ev sahipliğinde gerçekleştirilen açık etkinliklerin ilkinde ise Osman Köker “Dört Şehrin Hikâyesi: 19. Yüzyıldan Bugüne Batman, Çanakkale, Diyarbakır ve İzmir’de Kültürel Çeşitlilik” başlıklı bir söyleşide yer aldı. Programın son açık etkinliğinde Ermenistan Türkiye Sinema Platformu’nun filmlerinden Kaybolmayın Çocuklar ve Kunduralarımı İstanbul’da Bıraktım, yönetmenleri Gülengül Altıntaş ve Nigol Bezjian’ın katılımıyla gösterildi ve ardından iki ülkede ortak film yapmak konulu bir söyleşi yapıldı.
Diyarbakır Final Buluşması
BAK 2012-2014 döneminin üçüncü ve son atölye çalışması 29 Kasım-4 Aralık 2013 tarihleri arasında Diyarbakır’da gerçekleşti. Atölye çalışmasında yaz dönemi boyunca üretilen toplam 9 fotoğraf ve video çalışması, danışmanlarla beraber detaylı olarak değerlendirildi ve tamamlanma aşamasına geldi. Atölye kapsamında ayrıca 2 Aralık 2013 Pazartesi günü Geniş Açı Proje Ofisi’nden Serdar Darendeliler ve Refik Akyüz’ün konuşmacı olarak katıldığı ”Şehir ve Bellek Üzerine Çeşitlemeler” başlıklı herkese açık bir fotoğraflı söyleşi etkinliği gerçekleştirildi. Fotoğraf tarihinin farklı dönemlerinden, şehir ve bellek ile bağlantılı üretim yapan fotoğrafçılardan oluşan seçkilerin sunulduğu söyleşide Geniş Açı ekibi, sosyal belgesellerden kişisel belgesellere, kurmaca hikâyelerden anı/buluntu fotoğraflarla üretilen işlere uzanan yelpazede örnekleri izleyiciyle paylaştı.
Sergiler ve Gösterimler
BAK’ta üretilen çalışmalar, Ocak-Mart 2014 arasında önce İstanbul, ardından Diyarbakır, İzmir, Batman ve Çanakkale’deki sergi ve gösterimlerde izleyicilerle buluştu. İstanbul Depo’da, 24 Ocak-16 Şubat 2014 tarihlerinde ilk kez sergilenen fotoğraf ve video projeleri buna paralel olarak 8-26 Şubat 2014 tarihlerinde Diyarbakır Sümerpark Amed Sanat Galerisi’nde, 22 Şubat-16 Mart 2014 tarihlerinde İzmir Fransız Kültür Merkezi’nde gösterildi. Batman’da 28 Şubat 2014’te Yılmaz Güney Sinema Salonu’nda yapılan gösterimin ardından 1-16 Mart 2014 arasında Batman Gençlik ve Kültür Evi’nde sergilenen çalışmalar son olarak 22 Mart-13 Nisan 2014 arasında Çanakkale MAHAL’de izleyiciyle buluştu.